تعریف موسیقی و رفتار موسیقایی

وقتی کلمه موسیقی را به‌کار می‌بریم، به جنبه‌ای از رفتار انسان اشاره می‌کنیم که شامل خلق و تولید اصوات سازمان‌یافته است. هدف از تولید این اصوات می‌تواند یا صِرف تولید آنها باشد (موسیقی برای موسیقی).یا به‌عنوان وسیله‌ای برای رسیدن به هدف دیگر (موسیقی در خدمت امر دیگر). 

آنچه که این تعریف را معنادار می‌کند، درواقع کارکرد موسیقی است. به طبع آن سؤالی مطرح می‌شود که، به‌راستی چه رفتاری موسیقایی است و چه رفتاری نه؟ آیا دکلمه کردن شعر، صدای زنگ، آواز پرنده، فریاد فروشنده برای جلب‌توجه مشتری، خش‌خش برگ‌ها زیر پا، … موسیقی است؟

شاید بتوان این وجه تمایز را با دوگانه‌های: “انسانی در برابر غیرانسانی”، “سازمان‌یافته در برابر همهمه یا نویز” و “موسیقی در برابر زبان” بیان نمود. اینکه صدایی توسط موجودی غیر از انسان تولید شود، مانند آواز پرنده، در بسیاری گفتمان‌ها به‌عنوان موسیقی مطرح می‌شود. همچنین تمایز میان موسیقی و نویز به صدا مربوط نمی‌شود، بلکه مربوط است به چگونگی استفادهٔ انسان از آن. به‌طور مثال، صدایی که از وزش باد میان شاخ و برگ درختان ایجاد می‌شود لزوماً موسیقی نیست، اما اگر کسی این صدا را با دستگاه ضبط کند و با اصوات دیگر ترکیب نماید و از آن قطعه‌ای الکترونیکی بسازد، یقیناً صدایی غیر موسیقایی را به نوع موسیقایی آن تبدیل کرده است.

. در مقابل، صدای زنگ مدرسه که به جهت اعلام زمان شروع یا خاتمهٔ کلاس به‌کار می‌رود، ازآنجایی‌که جایگزین کلام شده است، توسط شنونده به‌عنوان موسیقی شنیده نمی‌شود، بلکه نوعی زبان قلمداد می‌گردد. بنابراین، استفاده از موسیقی به‌جای کلام، آن را به فورمی از زبان تبدیل می‌کند، و بالعکس، هر نوع آواز-سازی (vocalization) می‌تواند دارای کیفیتی موسیقایی باشد، حتی اگر اساساً شخصیتی زبانی داشته باشد. در این صورت، مشخص کردن مرز میان رفتارهای موسیقایی و غیر موسیقایی به‌طور دقیق واضح نیست.

مطالعات نشان می‌دهد که آواهایی که انسان در مراحل اولیهٔ زندگی از خود بروز می‌دارد به جهت برقراری ارتباط است و این امری است ژنتیکی. ادای آواها تنها منبع رفتار موسیقایی انسان نیست، بلکه گرایش او به هماهنگی در ریتم نیز به همان اندازه مهم و اساسی است. این امر درراه رفتن و سخن گفتن مشاهده می‌شود.

اما به‌طور ویژه در برخی فعالیت‌ها که هماهنگی ریتمیک موجب اثربخشی بیشتر کار فیزیکی می‌گردد، مشهود است. ازجملۀ این فعالیت‌ها که بعضاً به‌صورت گروهی نیز انجام می‌شوند می‌توان به نمدمالی در منطقهٔ ترکمن‌صحرا اشاره کرد. که افراد به‌صورت هماهنگ اصواتی را در هنگام انجام نمدمالی از خود بروز می‌دارند.که در اغلب فرهنگ‌ها، هر دو جنبهٔ ادای آوا و هماهنگی در حرکات با یکدیگر ترکیب می‌شوند و رفتار موسیقایی را تشکیل می‌دهند. ازاین‌رو می‌توان سازهای ملودیک را نیز به‌نوعی گسترش آواز انسان تصور نمود. نهایتاً همهٔ موسیقی‌ها بر اساس این دو رفتار تولید می‌شوند.